ام دی اف - MDF
ام‌دی‌اف (به انگلیسی: MDF) مخفف واژهٔ «تخته فیبر با چگالی متوسط» (به انگلیسی: Medium-density fibreboard) است که جزو فراورده‌های چوبی محسوب می‌شود. ام‌دی‌اف نوعی تخته فیبر است که به روش خشک تولید می‌گردد. چگالی آن بین ۶۵۰ تا ۸۰۰ کیلوگرم بر متر مکعب است.
ام‌دی‌اف را پس از تولید می‌توان روکش نمود. روکش‌های تزیینی، علاوه بر زیبایی، به دوام و کاربرد آن در محیط‌هایی مانند آشپزخانه کمک می‌کند. روکش ملامینه متداول‌ترین نوع روکش برای ام‌دی‌اف است که در آن فرایند کاغذ نقش‌دار آغشته به چسب با فشار و حرارت پرِس برروی تخته چسبانده می‌شود. این محصول ضمن دارا بودن خواص شبیه سایر اوراق فشردهٔ چوبی، دارای برخی خواص برتر نیز هست که باعث ارتقای بازار آن در بین سایر اوراق فشردهٔ چوبی مانند تخته خُرده‌چوب (نئوپان)، تخته‌لایه، تخته فیبر سخت و… شده‌است. درواقع، این محصول ام‌دی‌اف ابتدا به‌عنوان جایگزین اوراق فشردهٔ چوبی مطرح بوده و سپس در کاربردهای جایگزینِ چوب نیز به‌کار رفته‌است. در حال حاضر، دامنهٔ کاربردهای آن روزبه‌روز درحال افزایش است.
ازجمله خصوصیاتی که باعث ایجاد کاربردهای متنوع ام‌دی‌اف شده، عبارتند از:
- خصوصیات فیزیکی و مکانیکی بالا
- دامنهٔ وسیع دانسیته (چگالی = وزن مخصوص)، ضخامت و ابعاد ام‌دی‌اف قابل تولید
- قابلیت ابزارخوری، ماشین‌کاری و سنباده‌زنی
- سطوح صاف و متراکم
- قابلیت شکل‌پذیری و لبه‌های صاف
- عدم وجود معایب چوب
- پروفیل دانسیتهٔ یکنواخت و همگن
- قابلیت انجام روسازی‌های مختلف همچون انواع روکشی‌های چوبی و غیرچوبی، رنگ‌آمیزی و غیره
- پایداری ابعاد و مقاومت در برابر فشرده شدن
- زیبایی ظاهری، طبیعت ملایم و ظریف و حالات شبیه به چوب
- قیمت مناسب
تولید انواع مختلف این محصول در جهان دامنهٔ کاربرد آن را بسیار وسیع کرده‌است. امروزه می‌توان تخته فیبرهای نیمه‌سنگین ام‌دی‌اف بسیار متنوعی ازجمله تخته‌های سه‌لایه یا یکنواخت و همگن، تخته‌های نازک و ضخیم در ابعاد مختلف، تخته‌هایی با فرم آلدئید، کم‌فرم آلدئید یا بدون فرم آلدئید، تخته‌های تبدیل به سایز شده، روکش‌شده، لبه‌چسبانده، نقش‌برجسته، قالب‌گیری‌شده، ابزارخورده، پروفیل‌شده، با دانسیته‌های بسیار متنوع (کم یا زیاد)، مقاوم در برابر رطوبت، آب، آتش، قارچ، حشره و… را در بازارهای جهانی یافت.
فرایند تولید
ابتدا گرده بینه‌ها یا مقطوعات چوبی در بخش چیپر به صورت چیپس درآمده و سپس چیپس‌ها در ریفاینر دفیبره می‌شوند. الیاف جداشده با چسب مخلوط گردیده و به رطوبت مناسب می‌رسند. مخلوط الیاف و چسب در فرمینگ بصورت کیک درآمده و در پرس فشرده می‌شوند. تخته‌ها پس از سرد شدن اندازه‌بری شده و بسته‌بندی می‌گردد.
تاریخچه ام‌دی‌اف در ایران
نیاز بازار از طریق واردات تأمین می‌شود. ام‌دی‌اف وارداتی به هر دو صورت خام و روکش شده می‌باشد و عمدتاً از کشورهای ترکیه، اندونزی، تایلند، روسیه، اسپانیا، ایتالیا، آلمان، اتریش، فنلاند و… وارد می‌شوند. البته محصولات ترکیه و اندونزی و تایلند به‌دلیل قیمت کمتر نسبت به سایرین و کیفیت نسبتاً قابل قبول طرفداران بیشتری در بازار فعلی ایران دارند. اخیراً دولت برای حمایت از تولیدکننده داخلی سیاست آنتی‌دامپینگ اتخاذ کرده و برای ورود محصولات ساخت ترکیه محدودیت قایل شده است. در سال ۱۳۸۲ مقدار ۱۲۴٬۲۰۱ متر مکعب تخته صنعتی فشرده با جرم مخصوص متوسط وارد شده که نسبت به سال ۱۳۸۱، ۹۶٪ افزایش داشته‌است. از این مقدار واردات، ۵۳٪ به‌صورت خام و ۴۷٪ روکش‌شده بوده‌است. این درحالی است که واردات روکش، ۱۰۷٪ نسبت به سال ۱۳۸۱ افزایش یافته‌است.
در ایران، شرکت‌های بسیاری توانایی روکش کردن نئوپان و ام‌دی‌اف خام را دارند. اکثر این شرکت‌ها اقدام به وارد کردن ام‌دی‌اف خام نموده و پس از روکش کردن به بازار عرضه می‌کنند. روکش‌های مصرفی در ایران اغلب از نوع Foil Finish و PVC می‌باشند. لکن متأسفانه نوع روکش ایرانی بسیار زودتر از نوع ترک از بدنه جدا می‌شود. (تا این لحظه اینطور بوده)
روش‌های استفاده از ام‌دی‌اف در صنعت
تخته فیبر نیمه سنگین فارغ از خصوصیات و ویژگی‌های آن (ام‌دی‌اف معمولی یا خاص) در صنعت به صورت‌های خام یا روکش شده استفاده می‌شود. موارد کاربرد ام‌دی‌اف به صورت خام اندک بوده و معمولاً در بازار نهایی مصرف کالای ساخته شده از تخته فیبر نیمه‌سنگین، ازام‌دی‌اف روکش‌شده یا رنگ‌شده استفاده شده‌است. روش‌های استفاده از تخته فیبر نیمه‌سنگین به‌طور خلاصه در ذیل آمده‌است:
- ورق‌های خام (بدون روکش)
- ورق‌های روکش‌شده و لبه‌های ابزارخورده
- پروفیل‌های روکش‌شده
- چسباندن پروفیل‌های ام‌دی‌اف روی صفحات
مشخصات فنی ام‌دی‌اف
ابعاد ام‌دی‌اف به‌طور معمول عبارتند از (ابعاد به میلیمتر است):
- ۴۱۰۰×۱۸۳۰
- ۳۶۶۰×۱۸۳۰
- ۲۴۴۰×۱۸۳۰
- ۲۴۴۰×۱۲۲۰
البته اغلب سایزهای وارداتی از ایتالیا ۴۱۰۰×۲۱۰۰ و از کشور اتریش ۲۸۰۰×۲۰۷۰ و ۲۶۰۰×۲۰۷۰ می‌باشند.
ضخامت‌های تولیدی و معمول نیز به‌صورت ۳، ۴، ۶، ۸، ۱۰، ۱۲، ۱۶، ۱۸، ۲۰، ۲۵، ۳۲ و ۳۸ میلیمتر است. طبق اظهار دبیر انجمن چوب ایران تقاضا برای ام‌دی‌اف به‌طور تخمینی بالغ بر ۱۴۰هزار تُن در سال می‌باشد. در بازار ایران در حال حاضر ابعاد بزرگتر طرفدار بیشتری دارد. با توجه به اینکه ضخامت‌های مختلف هر کدام کاربرد خاص خود را دارند ولی ضخامت‌های کمتر در حد ۳ میلیمتر که معمولاً برای درب سازی استفاده می‌شوند و ضخامت‌های بالاتر در حدود ۱۲، ۱۶ و ۱۸ میلیمتر از خریدار بیشتری برخوردار است. البته درمورد خریدار جزئی ام‌دی‌اف روکش‌شده رنگ روکش نیز نقش زیادی دارد.
ام دی اف